Պատարագ
Բագրատ Սրբազանի քարոզը Սուրբ Ծննդյան Ճրագալույցին
Հիսուսի Ծնունդը փողոցի մերժումն է ու ՏԱՃԱՐԻ ձգտումը։
․․․ Այս Ծնունդը մեր ընտրված լինելու խորհուրդն է։ Չկա ավելի մեծ արժեք։
․․․ Անսերացել ենք, ժողովուրդ։ Ինքնասիրահարվել ենք, ժողովուրդ
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Բագրատ Սրբազանի քարոզը Սուրբ Ծննդյան Ճրագալույցին
Հիսուսի Ծնունդը փողոցի մերժումն է ու ՏԱՃԱՐԻ ձգտումը։
․․․ Այս Ծնունդը մեր ընտրված լինելու խորհուրդն է։ Չկա ավելի մեծ արժեք։
․․․ Անսերացել ենք, ժողովուրդ։ Ինքնասիրահարվել ենք, ժողովուրդ
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
2020թ-ի վերջին կիրակնօրյա Պատարագը․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Այո, Աստված անփոփոխ մեզ հետ Էր, Է և լինելու Է։
․․․ Մենք պարտվել ենք մեղքին և շարունակում ենք պարտվել, քանի դեռ այս փողոցը (Իջևանի Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցու շրջակա տարածքն այս օրերին դարձել է բացօթյա շուկա – խմբ․) մեր հայելին է լինելու, մեր պատկերն է լինելու, մեր զգացումների աշխարհն է լինելու, մեր հոգեկերտվածքն է լինելու, մեր վարքագիծն է լինելու, մեր գիտակցությունն է լինելու, և մեր մտածումների արտահայտության լավագույն դրսևորումն է լինելու։
Չեն կարող Տաճարը և փողոցը միմյանցից տարբեր լինել։ Չի կարող այստեղ այլ իրականություն լինել, փողոցում՝ այլ։ Եվ հակառակը։
․․․ Ամանորի գիշերը և դրան հաջորդող օրերը մեր կյանքում պետք է լինեն զղջումի, ապաշխարության, ինքնատեսության, ինքնագնահատականի ժամեր, վայրկյաններ և օրեր, որովհետև մենք նույնը չենք, որովհետև մեր զավակները, մեր եղբայրները, մեր ընտանիքներն այլևս նույնը չեն, նրանցից հազարավորները չկան այստեղ՝ մեր երկրի վրա, մեր ընտանիքները տարբեր աստիճանի խոցված են։
Ապաշխարությունը, զղջումը, խոստովանությունը, մեղքից սրբագրումը այդ նոր կյանքի հիմքն է։ Դա տխրություն չէ, հակառակը՝ ուրախություն է, որովհետև մարդը կարողանում է ինքն իրենից բաժանվել, և այդ տիրույթում ինքն իր վրա հաղթանակ ունենալ։
Այդ գիշերը (Ամանորի գիշեր – խմբ․), երբ հավաքվելու եք սեղանների շուրջ, ոչ թե բաժակ բարձրացրեք մեր հերոսների ու նահատակների համար և այդպես ինքնաբավարարված շարունակեք նույնությամբ՝ պղծելով նրանց արարքը, վարքը, գործը և նահատակությունը, այլ ամեն մարդ թող գլուխը կախ, լուռ մնա՝ մի վայրկյան իր Աստծու, ինքն իր հետ, մտածի իր կյանքի մասին, իր ապրումների մասին և նաև իր անելիքների և Աստծո խոստումի մասին։
Նոր-նոր ուզում ենք հասկանալ, թե ինչ մեծ աղետի մեջ ենք հայտնվել և առջև ենք կանգնած, մեր մաղթանքն ու խնդրանքն է, ամենախոնարհ իմաստով, որ մենք կարողանանք միմյանց բուժել, ապաքինել, փնտրել, ձեռք մեկնել, գուրգուրել, խնամքով վերաբերվել, որովհետև մեր կյանքը նույնը չէ։ Մեր շուրջը նայեք․ ամեն գյուղ, ամեն շեն, ամեն քաղաք, գրեթե ամեն տուն զարկված է։
Ամանորի գիշերը մենք մեր նահատակներին հարգելու ենք ոչ թե իրենց համար, պանծացնելու ենք ոչ թե իրենց արածը, որովհետև նրանք մեր կարիքն այլևս չունեն, այլ դա անելու ենք, որովհետև մենք իրենց կարիքն ունենք, որովհետև իրենց արյունը չի չորացել, որովհետև իրենց արյունը դեռ կանչում է և կանչելու է։ Եվ այդ արյունն է նաև առաջնորդելու մեզ վերափոխվելու, Աստծո ժողովուրդ դառնալու, մաքրված ժողովուրդ դառնալու, կրթված ժողովուրդ դառնալու, մեր բարքերը մոռանալու, կենցաղը մոռանալու, զսպելու մեր զանազան տեսակի կրքերը և ապրելու հաշտության մեծագույն զգացումով։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
2020թ-ի վերջին կիրակնօրյա Պատարագը․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Այո, Աստված անփոփոխ մեզ հետ Էր, Է և լինելու Է։
․․․ Մենք պարտվել ենք մեղքին և շարունակում ենք պարտվել, քանի դեռ այս փողոցը (Իջևանի Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցու շրջակա տարածքն այս օրերին դարձել է բացօթյա շուկա – խմբ․) մեր հայելին է լինելու, մեր պատկերն է լինելու, մեր զգացումների աշխարհն է լինելու, մեր հոգեկերտվածքն է լինելու, մեր վարքագիծն է լինելու, մեր գիտակցությունն է լինելու, և մեր մտածումների արտահայտության լավագույն դրսևորումն է լինելու։
Չեն կարող Տաճարը և փողոցը միմյանցից տարբեր լինել։ Չի կարող այստեղ այլ իրականություն լինել, փողոցում՝ այլ։ Եվ հակառակը։
․․․ Ամանորի գիշերը և դրան հաջորդող օրերը մեր կյանքում պետք է լինեն զղջումի, ապաշխարության, ինքնատեսության, ինքնագնահատականի ժամեր, վայրկյաններ և օրեր, որովհետև մենք նույնը չենք, որովհետև մեր զավակները, մեր եղբայրները, մեր ընտանիքներն այլևս նույնը չեն, նրանցից հազարավորները չկան այստեղ՝ մեր երկրի վրա, մեր ընտանիքները տարբեր աստիճանի խոցված են։
Ապաշխարությունը, զղջումը, խոստովանությունը, մեղքից սրբագրումը այդ նոր կյանքի հիմքն է։ Դա տխրություն չէ, հակառակը՝ ուրախություն է, որովհետև մարդը կարողանում է ինքն իրենից բաժանվել, և այդ տիրույթում ինքն իր վրա հաղթանակ ունենալ։
Այդ գիշերը (Ամանորի գիշեր – խմբ․), երբ հավաքվելու եք սեղանների շուրջ, ոչ թե բաժակ բարձրացրեք մեր հերոսների ու նահատակների համար և այդպես ինքնաբավարարված շարունակեք նույնությամբ՝ պղծելով նրանց արարքը, վարքը, գործը և նահատակությունը, այլ ամեն մարդ թող գլուխը կախ, լուռ մնա՝ մի վայրկյան իր Աստծու, ինքն իր հետ, մտածի իր կյանքի մասին, իր ապրումների մասին և նաև իր անելիքների և Աստծո խոստումի մասին։
Նոր-նոր ուզում ենք հասկանալ, թե ինչ մեծ աղետի մեջ ենք հայտնվել և առջև ենք կանգնած, մեր մաղթանքն ու խնդրանքն է, ամենախոնարհ իմաստով, որ մենք կարողանանք միմյանց բուժել, ապաքինել, փնտրել, ձեռք մեկնել, գուրգուրել, խնամքով վերաբերվել, որովհետև մեր կյանքը նույնը չէ։ Մեր շուրջը նայեք․ ամեն գյուղ, ամեն շեն, ամեն քաղաք, գրեթե ամեն տուն զարկված է։
Ամանորի գիշերը մենք մեր նահատակներին հարգելու ենք ոչ թե իրենց համար, պանծացնելու ենք ոչ թե իրենց արածը, որովհետև նրանք մեր կարիքն այլևս չունեն, այլ դա անելու ենք, որովհետև մենք իրենց կարիքն ունենք, որովհետև իրենց արյունը չի չորացել, որովհետև իրենց արյունը դեռ կանչում է և կանչելու է։ Եվ այդ արյունն է նաև առաջնորդելու մեզ վերափոխվելու, Աստծո ժողովուրդ դառնալու, մաքրված ժողովուրդ դառնալու, կրթված ժողովուրդ դառնալու, մեր բարքերը մոռանալու, կենցաղը մոռանալու, զսպելու մեր զանազան տեսակի կրքերը և ապրելու հաշտության մեծագույն զգացումով։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Մենք խայտառակությունը համարեցինք փրկություն․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Շարունակում ենք նույն մտքով ապրել․ ոմանք՝ անտարբերությամբ, ոմանք էլ՝ հայհոյանքով։ Հայհոյողները, որոնք ուղղակի դառնում են սատանայի գործիք, իրենց միտքը, կյանքը, էությունը՝ ամբողջ բովանդակությունը շաղախում են ատելությամբ ու հայհոյանքով, և ոչ միայն իրենց են վնասում, այլ նաև վնասում, ախտահարում են ամբողջ շրջապատը։
․․․ Մեր Տերը խոսում է ներելու մասին՝ սաստելու և ներելու մասին։
… Սերը բոլոր առաքինությունների գլուխն է, իսկ բոլոր ախտերի մայրը և գլուխը՝ ինքնաարդարացումը։
… Եսայի մարգարեի թուղթը այս օրերի փաստաթուղթն է՝ այս օրերի ուղեցույցը։
․․․ Թող ոչ ոք չթաքնվի որևէ պարսպի ու պատի, որևէ սենյակի ետևում, որքան էլ դրանք ապահով լինեն։ Դուրս եկեք հրապարակ զղջումով ու ապաշխարությամբ՝ ընդունելով այն, ինչ գործել եք և գործել ենք այս բոլոր ժամանակներում։ Մեր միակ լուծումը հոգու լուծումն է, հոգևոր լուծումն է՝ մեր շերտավորված ատելությունների, մեր շերտավորված հանցանքների, տարբեր աստիճանի գործված մեղքերի։
… Մեր երկրում շատ է արյուն հեղվել, և այդ արդարի արյունը կանչում է դեռ։ Մենք պետք է հաշտվենք այդ արյան հետ, որովհետև այն անընդհատ աղաղակելու է, և անընդհատ մեզնից պահանջելու է հատուցումն ու պատասխանը։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Մենք խայտառակությունը համարեցինք փրկություն․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Շարունակում ենք նույն մտքով ապրել․ ոմանք՝ անտարբերությամբ, ոմանք էլ՝ հայհոյանքով։ Հայհոյողները, որոնք ուղղակի դառնում են սատանայի գործիք, իրենց միտքը, կյանքը, էությունը՝ ամբողջ բովանդակությունը շաղախում են ատելությամբ ու հայհոյանքով, և ոչ միայն իրենց են վնասում, այլ նաև վնասում, ախտահարում են ամբողջ շրջապատը։
․․․ Մեր Տերը խոսում է ներելու մասին՝ սաստելու և ներելու մասին։
… Սերը բոլոր առաքինությունների գլուխն է, իսկ բոլոր ախտերի մայրը և գլուխը՝ ինքնաարդարացումը։
… Եսայի մարգարեի թուղթը այս օրերի փաստաթուղթն է՝ այս օրերի ուղեցույցը։
․․․ Թող ոչ ոք չթաքնվի որևէ պարսպի ու պատի, որևէ սենյակի ետևում, որքան էլ դրանք ապահով լինեն։ Դուրս եկեք հրապարակ զղջումով ու ապաշխարությամբ՝ ընդունելով այն, ինչ գործել եք և գործել ենք այս բոլոր ժամանակներում։ Մեր միակ լուծումը հոգու լուծումն է, հոգևոր լուծումն է՝ մեր շերտավորված ատելությունների, մեր շերտավորված հանցանքների, տարբեր աստիճանի գործված մեղքերի։
… Մեր երկրում շատ է արյուն հեղվել, և այդ արդարի արյունը կանչում է դեռ։ Մենք պետք է հաշտվենք այդ արյան հետ, որովհետև այն անընդհատ աղաղակելու է, և անընդհատ մեզնից պահանջելու է հատուցումն ու պատասխանը։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Հաշտության օրակարգը հրամայական է․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Մենք խոսում ենք կորուսյալ դրախտի, և ոչ թե դրա մի հատվածի մասին․ ոչ թե սրան կամ նրան, այլ՝ բոլորիս պատկանող։
․․․ Ոսկե հորթը խորհրդանիշն է մարդկային մեղքի, մարդկային բազում արատների, և, հիմնական իմաստով, խզումը Աստծո և մարդու միջև եղած խորը կապի։
․․․ Այո, մենք պարտվել ենք մեղքին, որովհետև լսելը պարտվեց խոսելուն և տաճարը՝ հոգևոր բովանդակությունը, պարտվեց փողոցին։
․․․ Մենք այս բոլոր ժամանակներում խոսել ենք հաշտության մասին։ Հաշտությունը քաջություն է պահանջում: Եվ հաշտության օրակարգն այն առաջարկելու քաջություն է պահանջում հատկապես առաջնորդից և առաջնորդներից։
Եթե խոսելու ցանկություն կա, ապա դա միայն երկխոսելն է։ Մենք պետք է փողոցից տեղափոխվենք տաճար։ Մինչև մենք չուտենք՝ չսպառենք մեր մեղքերը, մեր արածի համար պատասխանատվություն չկրենք, ոչինչ չի փոխվելու․ նույնությամբ շարունակելու ենք, և մենք սկսելու ենք խուսանավել հենց այդ մի բանը չասելու՝ չասելու, որ մեղք գործեցինք։
Այո, առաջնորդներն ու առաջնորդը պետք է ընդունեն իրենց բաժին պատասխանատվությունը և պիտի առաջարկեն այդ հաշտության օրակարգը՝ լուծումը մեր կյանքի, որքան էլ այն դժվար ու դաժան լինի։
․․․ Իրավիճակի լուծումը ոչ քաղաքական է, ոչ տնտեսական է, ոչ՝ սոցիալական։ Իրավիճակի լուծումը խորությամբ հոգևոր է:
… Մեղքը չի կարող մեզ հաղթել։ Մեղքն չի հաղթի մեզ, եթե մենք անդրադառնանք, որ՝ այո, պատճառը մեղքն է: Զղջումի, ապաշխարության և սրբագրումի ճանապարհը պետք է կարողանանք ընտրել և այդպես շարժվել առաջ։ Այլապես ոչ մենք կլինենք Աստծունը, ոչ Աստված կլինի մերը։
Երբ մեր որևէ պատմիչ խոսում է մեր պատմության մասին մեզ ասում են՝ և այս ամենը պատահեց մեզ վասն մեղաց մերոց։
Մենք կորստյան իրավունք չկա։ Մեզ վերականգնումի, հույսի և հաղթանակի կոչված ժողովուրդ ենք։ Հաղթանակ ամեն աստիճանի և ասպարեզի մեջ։ Հաղթանակ առաջին հերթին ինքներս մեր հանդեպ, մեր թուլությունների հանդեպ, մեր նկարագրի հանդեպ։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Հաշտության օրակարգը հրամայական է․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Մենք խոսում ենք կորուսյալ դրախտի, և ոչ թե դրա մի հատվածի մասին․ ոչ թե սրան կամ նրան, այլ՝ բոլորիս պատկանող։
․․․ Ոսկե հորթը խորհրդանիշն է մարդկային մեղքի, մարդկային բազում արատների, և, հիմնական իմաստով, խզումը Աստծո և մարդու միջև եղած խորը կապի։
․․․ Այո, մենք պարտվել ենք մեղքին, որովհետև լսելը պարտվեց խոսելուն և տաճարը՝ հոգևոր բովանդակությունը, պարտվեց փողոցին։
․․․ Մենք այս բոլոր ժամանակներում խոսել ենք հաշտության մասին։ Հաշտությունը քաջություն է պահանջում: Եվ հաշտության օրակարգն այն առաջարկելու քաջություն է պահանջում հատկապես առաջնորդից և առաջնորդներից։
Եթե խոսելու ցանկություն կա, ապա դա միայն երկխոսելն է։ Մենք պետք է փողոցից տեղափոխվենք տաճար։ Մինչև մենք չուտենք՝ չսպառենք մեր մեղքերը, մեր արածի համար պատասխանատվություն չկրենք, ոչինչ չի փոխվելու․ նույնությամբ շարունակելու ենք, և մենք սկսելու ենք խուսանավել հենց այդ մի բանը չասելու՝ չասելու, որ մեղք գործեցինք։
Այո, առաջնորդներն ու առաջնորդը պետք է ընդունեն իրենց բաժին պատասխանատվությունը և պիտի առաջարկեն այդ հաշտության օրակարգը՝ լուծումը մեր կյանքի, որքան էլ այն դժվար ու դաժան լինի։
․․․ Իրավիճակի լուծումը ոչ քաղաքական է, ոչ տնտեսական է, ոչ՝ սոցիալական։ Իրավիճակի լուծումը խորությամբ հոգևոր է:
… Մեղքը չի կարող մեզ հաղթել։ Մեղքն չի հաղթի մեզ, եթե մենք անդրադառնանք, որ՝ այո, պատճառը մեղքն է: Զղջումի, ապաշխարության և սրբագրումի ճանապարհը պետք է կարողանանք ընտրել և այդպես շարժվել առաջ։ Այլապես ոչ մենք կլինենք Աստծունը, ոչ Աստված կլինի մերը։
Երբ մեր որևէ պատմիչ խոսում է մեր պատմության մասին մեզ ասում են՝ և այս ամենը պատահեց մեզ վասն մեղաց մերոց։
Մենք կորստյան իրավունք չկա։ Մեզ վերականգնումի, հույսի և հաղթանակի կոչված ժողովուրդ ենք։ Հաղթանակ ամեն աստիճանի և ասպարեզի մեջ։ Հաղթանակ առաջին հերթին ինքներս մեր հանդեպ, մեր թուլությունների հանդեպ, մեր նկարագրի հանդեպ։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Հոգևոր Հայաստանը պարտվեց նոր Հայաստանին. Բագրատ Սրբազան
Մենք պարտվեցինք մեղքին, որովհետև
Հոգևոր Հայաստանը պարտվեց նոր Հայաստանին,
Մարդը պարտվեց քաղաքացուն,
Պաշտամունքը պարտվեց ժամանցին,
Սեռը պարտվեց գենդերին,
Բարոյական հասարակությունը պարտվեց քաղաքացիական հասարակությանը։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Հոգևոր Հայաստանը պարտվեց նոր Հայաստանին. Բագրատ Սրբազան
Մենք պարտվեցինք մեղքին, որովհետև
Հոգևոր Հայաստանը պարտվեց նոր Հայաստանին,
Մարդը պարտվեց քաղաքացուն,
Պաշտամունքը պարտվեց ժամանցին,
Սեռը պարտվեց գենդերին,
Բարոյական հասարակությունը պարտվեց քաղաքացիական հասարակությանը։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Իրական Հայաստանը պարտվեց ֆեյսբուքյան Հայաստանին․ Բագրատ Սրբազան
Ասում եմ՝ մենք պարտվեցինք մեղքին, և այս շարքի վրա՝ ճշմարտությունը պարտվեց ստին, ազնվությունը պարտվեց կեղծիքին, երփներանգը պարտվեց սև ու սպիտակին, պետական գործիչը պարտվեց բլոգերին, իրական Հայաստանը պարտվեց ֆեյսբուքյան Հայաստանին, ուղղամտությունը պարտվեց չարամտությանը, ազգայինը պարտվեց գլոբալիստներին, քրիստոնեականը պարտվեց ապաքրիստոնեականին, սեռը պարտվեց անսեռությանը, դեմքը պարտվեց անդիմագիծին, ուղղությունը պարտվեց անորոշությանը, պատասխանատվությունը պարտվեց իրավունքին, նաև՝ պատասխանատվությունը պարտվեց անպատասխանատվությանը, պատերազմը պարտվեց PlayStation-ի գիտակցությանը. այդ պատճառով ենք մենք հիմա այստեղ գտնվում։
Եվ ոմանց թվում է, թե ոչ մի բան էլ չի եղել։ Եղել է։ Մենք թաղել ենք մեր տարիների ձեռքբերումը. անարժեք է դարձել մեր անցյալը, անհասկանալի է ներկան, և դեռ չգիտենք՝ ինչպես ենք ձևակերպելու ապագան որպես ամբողջություն՝ ազգ ու պետություն։
Ես չեմ հուսահատեցնում։ Հակառակը՝ ուզում եմ իջեցնել երկիր՝ հողի վրա, ծնկի բերել, մեր գլուխները խոնարհեցնել գետին՝ ճանաչելու ինքներս մեզ, այն հրայրքը ճանաչելու, որ մենք կարծես թե թաղել ենք, և ապա այդպես վեր բարձրանալու։
… Մեր բոլոր համայնքներում, աշխարհի բոլոր ծագերում ամենահայտնի, ամենասիրված եղել է «Գետաշենը»։ Կորուստի մասին երգն է եղել մեր ամենասիրած երգը։
Երևի թե այս պահին մեր Հայրենիքի կորուստով մենք վերադարձանք մեր բնական վիճակին։ Երևի թե այդ 25 տարիերը մեզ համար անսովոր էին, որովհետև չէինք ուզում ողբալ, չէինք ուզում լացել, որովհետև երևի լավ չէինք զգում մեզ, երբ գնում էինք հաղթանակած Արցախ, այլ լավ էինք զգում, երբ գնում էինք մեր պարտված պատմական Հայրենիքը։ Երևի վերադարձանք մեր բնական վիճակին, որովհետև հիմա նոր երգերը կգրվեն, նոր արցունք կթափվի, նոր ողբեր կհյուսվեն։
… Մեր ներկան արդեն ուրվագծված է անցյալում։
… Աստված այսօր խոսում է՝ վերստին հիշեցնելով. եկեք խոսենք իրար հետ։ Ոչ թե եկեք՝ ինձ հետ առևտուր արեք, ոչ թե՝ այդ երկու ամսվա ընթացքին փորձեք Ինձ հասնելու ճանապարհ գտնելու, այլ՝ եկեք խոսենք իրար հետ։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Իրական Հայաստանը պարտվեց ֆեյսբուքյան Հայաստանին․ Բագրատ Սրբազան
Ասում եմ՝ մենք պարտվեցինք մեղքին, և այս շարքի վրա՝ ճշմարտությունը պարտվեց ստին, ազնվությունը պարտվեց կեղծիքին, երփներանգը պարտվեց սև ու սպիտակին, պետական գործիչը պարտվեց բլոգերին, իրական Հայաստանը պարտվեց ֆեյսբուքյան Հայաստանին, ուղղամտությունը պարտվեց չարամտությանը, ազգայինը պարտվեց գլոբալիստներին, քրիստոնեականը պարտվեց ապաքրիստոնեականին, սեռը պարտվեց անսեռությանը, դեմքը պարտվեց անդիմագիծին, ուղղությունը պարտվեց անորոշությանը, պատասխանատվությունը պարտվեց իրավունքին, նաև՝ պատասխանատվությունը պարտվեց անպատասխանատվությանը, պատերազմը պարտվեց PlayStation-ի գիտակցությանը. այդ պատճառով ենք մենք հիմա այստեղ գտնվում։
Եվ ոմանց թվում է, թե ոչ մի բան էլ չի եղել։ Եղել է։ Մենք թաղել ենք մեր տարիների ձեռքբերումը. անարժեք է դարձել մեր անցյալը, անհասկանալի է ներկան, և դեռ չգիտենք՝ ինչպես ենք ձևակերպելու ապագան որպես ամբողջություն՝ ազգ ու պետություն։
Ես չեմ հուսահատեցնում։ Հակառակը՝ ուզում եմ իջեցնել երկիր՝ հողի վրա, ծնկի բերել, մեր գլուխները խոնարհեցնել գետին՝ ճանաչելու ինքներս մեզ, այն հրայրքը ճանաչելու, որ մենք կարծես թե թաղել ենք, և ապա այդպես վեր բարձրանալու։
… Մեր բոլոր համայնքներում, աշխարհի բոլոր ծագերում ամենահայտնի, ամենասիրված եղել է «Գետաշենը»։ Կորուստի մասին երգն է եղել մեր ամենասիրած երգը։
Երևի թե այս պահին մեր Հայրենիքի կորուստով մենք վերադարձանք մեր բնական վիճակին։ Երևի թե այդ 25 տարիերը մեզ համար անսովոր էին, որովհետև չէինք ուզում ողբալ, չէինք ուզում լացել, որովհետև երևի լավ չէինք զգում մեզ, երբ գնում էինք հաղթանակած Արցախ, այլ լավ էինք զգում, երբ գնում էինք մեր պարտված պատմական Հայրենիքը։ Երևի վերադարձանք մեր բնական վիճակին, որովհետև հիմա նոր երգերը կգրվեն, նոր արցունք կթափվի, նոր ողբեր կհյուսվեն։
… Մեր ներկան արդեն ուրվագծված է անցյալում։
… Աստված այսօր խոսում է՝ վերստին հիշեցնելով. եկեք խոսենք իրար հետ։ Ոչ թե եկեք՝ ինձ հետ առևտուր արեք, ոչ թե՝ այդ երկու ամսվա ընթացքին փորձեք Ինձ հասնելու ճանապարհ գտնելու, այլ՝ եկեք խոսենք իրար հետ։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Մեղա Քեզ, Տեր, մեղա Արարատին, մեղա Արցախին, մեղա Հայաստանին, մեղա իմ ընկերոջը․ Բագրատ Սրբազան
Մենք 44 օր ապրեցինք հաղթանակի, տագնապի, կորուստների, ձեռքբերումների հովիտում։ Այդ 44 օրերի ընթացքում ես մոտավորապես 20 օր գտնվեցի Արցախում, մնացած օրերը այստեղ՝ մեր համայնքներում՝ մեր զավակներին հուղարկավորելու և մեր ընտանիքներին մխիթարելու։
Եղա երևի թե վերջին ոչ զինվորական անձը, ով թողեց Շուշին, տեսավ լքված Ստեփանակերտը, ապրեց մեր ողջ պատմությունն իր ամբողջ բովանդակությամբ և հասկացավ, որ հենց այդպես էլ պիտի լիներ։
Նոյեմբերի 10-ը պիտի դառնա և ընդգրկվի մեր հիշատակների ու հիշեցումների ցանկի մեջ և պիտի նշվի որպես ամոթի և խայտառակության օր։ Ամեն հայ մարդ այդ օրը պիտի տեսնի, զգա, ապրի՝ որպես հիշեցում մեր մեղքի և մեր պարտության։
Բոլոր նրանք, ովքեր կասեն, թե մենք հաղթել ենք՝ սուտ են խոսում, ստախոս են և ավելի են խորացնում մեղքը։ Մենք պարտվել ենք։ Եվ մինչև ամենախորը աստիճանի չընդունենք, որ պարտվել ենք, մենք դարձյալ ենք պարտվելու, և հաղթանակի ու վերականգնումի, վերանորոգության և վերասրբագրումի բացարձակ ոչ հնարավորություն, ոչ լույս, ոչ հույս և ոչ էլ տեսիլք կունենանք։ Այո, մենք չպիտի վախենանք ասելու, որ պարտվել ենք։
Մենք պարտվել ենք մեղքին։
Եվ այս ամբողջ ժամանակահատվածի փիլիսոփայությունն է սա՝ գաղափարական իմասով․ 30 տարի շարունակ՝ ներառյալ վերջին 3 տարին, մենք մեզ ոչ թե վերակառուցեցինք ներսից ու դրսից՝ որպես հավաքականություն, այլ մեր ամբողջ ապրումները, զգացումները՝ որպես ամբողջություն, որպես պետություն, թողեցինք անհատների և ժողովրդի վրա։ Մեղադրեցինք ժողովրդին և նաև չտվեցինք այն պատշաճ պատիվը, որին արժանի էր այս ժողովուրդը, դարձրեցինք թափառական, դարձրեցինք ողորմություն խնդրող, դարձրեցինք դիմադրողականությունից զրկված և դարձրեցինք ամբարտավան, հպարտ, անօրեն մի զանգված։
Այո, մենք պարտվեցինք մեղքին և այս պատճառով․
մեր պետությունը պարտվեց անհատին, մեր բանակը պարտվեց զինվորին, հաշտությունը պարտվեց թշնամությանը, արդարությունը պարտվեց անօրենությանը, հավատքը պարտվեց անհավատությանը, սերը պարտվեց ատելությանը, խոնարհությունը պարտվեց ամբարտավանությանը, հեզությունը պարտվեց հպարտությանը, հոգին պարտվեց «դուխ»-ին, և ոչ ոք պատասխանատվություն չկրեց։
Մենք երկիր չկառուցեցինք, մենք երկրի պատրանքը տվեցինք մեր ժողովրդին։
Խելքի եկեք, ժամանակը մեր օգտին չի աշխատելու։ Վերացրեք այս ատելության մթնոլորտը, հանդարտվեք մի պահ։ Դադար տվեք, հասկանալու համար, թե ինչ է տեղի ունեցել մեր կյանքում։
Ցեղասպանության կրակի միջից ենք անցել, հսկայական հայրենիք ենք կորցրել, դրա մասին կարդացել ենք գրքերում, և ինչ-որ իմաստով պախարակել ենք մեր նախնիներին։ Այն, ինչ որ մենք արել ենք, այսօր մեր գլխին է եկել։ Էլ հեռու չի այն, գրքի մեջ չի գրված․ այսօրվա իրողությունները, հերոսությունները և ամբողջ իրադարձությունները էլ գրքից չենք մենք կարդալու՝ այսօր է տեղի ունենում, մեզ՝ միս ու արյուն մարդկանցս՝ մեր պատասխանատվությամբ։
Մենք կվերականգնվենք միայն այն ժամանակ, երբ ծնկաչոք, արցունքով ու արտասուքով մեր մեղքը խոստոնանելով կասենք՝
մեղա Քեզ, Տեր, մեղա Արարատին, մեղա Արցախին, մեղա Հայաստանին, մեղա իմ ընկերոջը։
Մենք պետք է հավաքվենք։ Մենք պետք է դադար տանք բոլոր իմաստներով՝ մեր մտքերի մեջ, մեր գործողությունների մեջ` հասկանալու համար, թե ի վերջո ինչ ենք ուզում անել:
Սա ասում եմ ոչ թե այսպես լղոզված` «ժողովրդին», այլ ասում եմ մեր երկրի կառավարիչներից սկսած, ռազմաքաղաքական ղեկավարությունից սկսած` բոլորին՝ ընդդիմադիր ուժերին, ոչ ընդդիմադիր ուժերին, կազմակերպություններին, կառույցներին, անհատներին. բոլորիդ եմ ասում։
Դադար տվեք։ Ծնկի եկեք։ Խոստովանեք Ձեր մեղքերը գոնե Ձեր ու Աստծո առջև` մինչև հրապարակային դառնալը։ Բավական է։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Մեղա Քեզ, Տեր, մեղա Արարատին, մեղա Արցախին, մեղա Հայաստանին, մեղա իմ ընկերոջը․ Բագրատ Սրբազան
Մենք 44 օր ապրեցինք հաղթանակի, տագնապի, կորուստների, ձեռքբերումների հովիտում։ Այդ 44 օրերի ընթացքում ես մոտավորապես 20 օր գտնվեցի Արցախում, մնացած օրերը այստեղ՝ մեր համայնքներում՝ մեր զավակներին հուղարկավորելու և մեր ընտանիքներին մխիթարելու։
Եղա երևի թե վերջին ոչ զինվորական անձը, ով թողեց Շուշին, տեսավ լքված Ստեփանակերտը, ապրեց մեր ողջ պատմությունն իր ամբողջ բովանդակությամբ և հասկացավ, որ հենց այդպես էլ պիտի լիներ։
Նոյեմբերի 10-ը պիտի դառնա և ընդգրկվի մեր հիշատակների ու հիշեցումների ցանկի մեջ և պիտի նշվի որպես ամոթի և խայտառակության օր։ Ամեն հայ մարդ այդ օրը պիտի տեսնի, զգա, ապրի՝ որպես հիշեցում մեր մեղքի և մեր պարտության։
Բոլոր նրանք, ովքեր կասեն, թե մենք հաղթել ենք՝ սուտ են խոսում, ստախոս են և ավելի են խորացնում մեղքը։ Մենք պարտվել ենք։ Եվ մինչև ամենախորը աստիճանի չընդունենք, որ պարտվել ենք, մենք դարձյալ ենք պարտվելու, և հաղթանակի ու վերականգնումի, վերանորոգության և վերասրբագրումի բացարձակ ոչ հնարավորություն, ոչ լույս, ոչ հույս և ոչ էլ տեսիլք կունենանք։ Այո, մենք չպիտի վախենանք ասելու, որ պարտվել ենք։
Մենք պարտվել ենք մեղքին։
Եվ այս ամբողջ ժամանակահատվածի փիլիսոփայությունն է սա՝ գաղափարական իմասով․ 30 տարի շարունակ՝ ներառյալ վերջին 3 տարին, մենք մեզ ոչ թե վերակառուցեցինք ներսից ու դրսից՝ որպես հավաքականություն, այլ մեր ամբողջ ապրումները, զգացումները՝ որպես ամբողջություն, որպես պետություն, թողեցինք անհատների և ժողովրդի վրա։ Մեղադրեցինք ժողովրդին և նաև չտվեցինք այն պատշաճ պատիվը, որին արժանի էր այս ժողովուրդը, դարձրեցինք թափառական, դարձրեցինք ողորմություն խնդրող, դարձրեցինք դիմադրողականությունից զրկված և դարձրեցինք ամբարտավան, հպարտ, անօրեն մի զանգված։
Այո, մենք պարտվեցինք մեղքին և այս պատճառով․
մեր պետությունը պարտվեց անհատին, մեր բանակը պարտվեց զինվորին, հաշտությունը պարտվեց թշնամությանը, արդարությունը պարտվեց անօրենությանը, հավատքը պարտվեց անհավատությանը, սերը պարտվեց ատելությանը, խոնարհությունը պարտվեց ամբարտավանությանը, հեզությունը պարտվեց հպարտությանը, հոգին պարտվեց «դուխ»-ին, և ոչ ոք պատասխանատվություն չկրեց։
Մենք երկիր չկառուցեցինք, մենք երկրի պատրանքը տվեցինք մեր ժողովրդին։
Խելքի եկեք, ժամանակը մեր օգտին չի աշխատելու։ Վերացրեք այս ատելության մթնոլորտը, հանդարտվեք մի պահ։ Դադար տվեք, հասկանալու համար, թե ինչ է տեղի ունեցել մեր կյանքում։
Ցեղասպանության կրակի միջից ենք անցել, հսկայական հայրենիք ենք կորցրել, դրա մասին կարդացել ենք գրքերում, և ինչ-որ իմաստով պախարակել ենք մեր նախնիներին։ Այն, ինչ որ մենք արել ենք, այսօր մեր գլխին է եկել։ Էլ հեռու չի այն, գրքի մեջ չի գրված․ այսօրվա իրողությունները, հերոսությունները և ամբողջ իրադարձությունները էլ գրքից չենք մենք կարդալու՝ այսօր է տեղի ունենում, մեզ՝ միս ու արյուն մարդկանցս՝ մեր պատասխանատվությամբ։
Մենք կվերականգնվենք միայն այն ժամանակ, երբ ծնկաչոք, արցունքով ու արտասուքով մեր մեղքը խոստոնանելով կասենք՝
մեղա Քեզ, Տեր, մեղա Արարատին, մեղա Արցախին, մեղա Հայաստանին, մեղա իմ ընկերոջը։
Մենք պետք է հավաքվենք։ Մենք պետք է դադար տանք բոլոր իմաստներով՝ մեր մտքերի մեջ, մեր գործողությունների մեջ` հասկանալու համար, թե ի վերջո ինչ ենք ուզում անել:
Սա ասում եմ ոչ թե այսպես լղոզված` «ժողովրդին», այլ ասում եմ մեր երկրի կառավարիչներից սկսած, ռազմաքաղաքական ղեկավարությունից սկսած` բոլորին՝ ընդդիմադիր ուժերին, ոչ ընդդիմադիր ուժերին, կազմակերպություններին, կառույցներին, անհատներին. բոլորիդ եմ ասում։
Դադար տվեք։ Ծնկի եկեք։ Խոստովանեք Ձեր մեղքերը գոնե Ձեր ու Աստծո առջև` մինչև հրապարակային դառնալը։ Բավական է։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Այրի կնոջ լուման․ Պատերազմական օրեր․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Սա յուրաքանչյուր հայ մարդու, քրիստոնյա մարդու պատերազմն է, անկախ նրանից՝ իր ընտանիքից որևէ մեկը կլինի՞ առաջնագծում, թե՞ ոչ։
․․․ Մեր ամբողջական նվիրումը այրի կնոջ լումայի պես պիտի իրականություն դառնա մեր կյանքում, պիտի լինի ամբողջը տալու պատրաստակամությունը՝ նյութական, հոգևոր, մտավոր ամբողջությամբ։
․․․ Այսօր մենք որևէ ձևով թուլանալու իրավունք չունենք՝ ո՛չ սոցիալական ցանցերում, ո՛չ մեր հարաբերությունների մեջ, ո՛չ այս հողի և գետնի վրա։ Այսօր մենք մեր առաջնագծի համար, այնտեղ գիշեր-ցերեկ, օրնիբուն մեր կյանքի համար իրենց կյանքով վճարող մեր եղբայրների և քույրերի համար երկու բան ունենք անելու․ 1-ինը մեր ազնիվ սրտից, ազնիվ կերպով, մաքուր կերպով՝ ոչ մեր պատկերացրած ամենօրյա վիճակով, մեր աղաչանքով, մեր խոնարհությամբ ԱՂՈԹՔՆ է, 2-րդը՝ մեր ՆՎԻՐԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ և՛ հոգևոր պատերազմի մեջ, և՛ նյութական։
Այս երկուսն անխափան կերպով պիտի լինեն, և պիտի լինեն ամեն օր, ամեն ժամ, որպեսզի մենք կարողանանք վերջնականապես ռազմական հաղթանակ կնքել, և այդ հաղթանակը հաստատել նաև հոգով։ Նյութական հաղթանակի ամրացումն է, որ պիտի տեղի ունենա նաև հոգևոր հաղթանակով։
․․․ Տրվում ենք զանազան գայթակղությունների՝ թուլության, տկարության պատճառով, տրվում ենք չափազանց վնասակար գայթակղությունների։ Այդ գայթակղություններն են եղած և չեղած պատմությունների միմյանց պատմելը։
․․․ Աստված մեզ է տվել պատասխանատվությունը, մեզ է տվել կոչումը, որպեսզի մենք կարողանանք բռնել չարիքի ձեռքը, ոչնչացնել այդ չարիքը և վերջնականապես ոչ միայն մեր ազգի հաղթանակի զգացումն ունենալ, այլ ամբողջ քաղաքակիրթ մարդկության։
․․․ Մեզ թվում էր, թե մի քանի օրվա մեջ այս հարցերը կլուծվեն, և մենք երգ ու պարով կվերադառնանք մեր ցանկացած կյանքին։ Բայց այդպես չէ։ Սա ձգվում է, և երևի թե կձգվի, ոչ ոք չի կարող կանխատեսել, որովհետև մեր թշնամին իր նենգությամբ, իր չարությամբ, իր հարվածված լինելու իրականությունից չի կարողանում հանգստանալ, և նրա միակ ցանկությունն է մեր գոյության բնաջնջումը։
․․․ Մենք հերթական պատերազմ չենք ուզելու և չենք ուզում։ Սա ամեն գնով պետք է լինի մեր վերջնական և վերջին պատերազմը։ Մենք կրենք այն բեռը, որ նախաանկախության շրջանից մեզ է վիճակված եղել և մեր երեխաներին այդ բեռը երբեք էլ չփոխանցվի։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Այրի կնոջ լուման․ Պատերազմական օրեր․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Սա յուրաքանչյուր հայ մարդու, քրիստոնյա մարդու պատերազմն է, անկախ նրանից՝ իր ընտանիքից որևէ մեկը կլինի՞ առաջնագծում, թե՞ ոչ։
․․․ Մեր ամբողջական նվիրումը այրի կնոջ լումայի պես պիտի իրականություն դառնա մեր կյանքում, պիտի լինի ամբողջը տալու պատրաստակամությունը՝ նյութական, հոգևոր, մտավոր ամբողջությամբ։
․․․ Այսօր մենք որևէ ձևով թուլանալու իրավունք չունենք՝ ո՛չ սոցիալական ցանցերում, ո՛չ մեր հարաբերությունների մեջ, ո՛չ այս հողի և գետնի վրա։ Այսօր մենք մեր առաջնագծի համար, այնտեղ գիշեր-ցերեկ, օրնիբուն մեր կյանքի համար իրենց կյանքով վճարող մեր եղբայրների և քույրերի համար երկու բան ունենք անելու․ 1-ինը մեր ազնիվ սրտից, ազնիվ կերպով, մաքուր կերպով՝ ոչ մեր պատկերացրած ամենօրյա վիճակով, մեր աղաչանքով, մեր խոնարհությամբ ԱՂՈԹՔՆ է, 2-րդը՝ մեր ՆՎԻՐԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ և՛ հոգևոր պատերազմի մեջ, և՛ նյութական։
Այս երկուսն անխափան կերպով պիտի լինեն, և պիտի լինեն ամեն օր, ամեն ժամ, որպեսզի մենք կարողանանք վերջնականապես ռազմական հաղթանակ կնքել, և այդ հաղթանակը հաստատել նաև հոգով։ Նյութական հաղթանակի ամրացումն է, որ պիտի տեղի ունենա նաև հոգևոր հաղթանակով։
․․․ Տրվում ենք զանազան գայթակղությունների՝ թուլության, տկարության պատճառով, տրվում ենք չափազանց վնասակար գայթակղությունների։ Այդ գայթակղություններն են եղած և չեղած պատմությունների միմյանց պատմելը։
․․․ Աստված մեզ է տվել պատասխանատվությունը, մեզ է տվել կոչումը, որպեսզի մենք կարողանանք բռնել չարիքի ձեռքը, ոչնչացնել այդ չարիքը և վերջնականապես ոչ միայն մեր ազգի հաղթանակի զգացումն ունենալ, այլ ամբողջ քաղաքակիրթ մարդկության։
․․․ Մեզ թվում էր, թե մի քանի օրվա մեջ այս հարցերը կլուծվեն, և մենք երգ ու պարով կվերադառնանք մեր ցանկացած կյանքին։ Բայց այդպես չէ։ Սա ձգվում է, և երևի թե կձգվի, ոչ ոք չի կարող կանխատեսել, որովհետև մեր թշնամին իր նենգությամբ, իր չարությամբ, իր հարվածված լինելու իրականությունից չի կարողանում հանգստանալ, և նրա միակ ցանկությունն է մեր գոյության բնաջնջումը։
․․․ Մենք հերթական պատերազմ չենք ուզելու և չենք ուզում։ Սա ամեն գնով պետք է լինի մեր վերջնական և վերջին պատերազմը։ Մենք կրենք այն բեռը, որ նախաանկախության շրջանից մեզ է վիճակված եղել և մեր երեխաներին այդ բեռը երբեք էլ չփոխանցվի։
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Վարագա Սուրբ Խաչի տոն․ Նոր Վարագավանք․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Մեր երկիրը Խաչի երկիր է:
… Տավուշի մեր սահմանապահ ժողովրդից, Խաչափայտի Սուրբ մասունքով ողջույն եմ հղում Գանձասարի Սուրբ բարձունքին, Հովհաննես Մկրտչի մասունքներին:
․․․ Մեր Աստվածը խաղաղության Աստված է, բայց միևնույն ժամանակ պատերազմի Աստված է։ Պատերազմի Աստված է հենց այդ խաղաղության հաստատման համար:
… Ես այս խորանից խաղաղության կոչ եմ անում՝ հաղթանակի գնով խաղաղության կոչ:
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան
Վարագա Սուրբ Խաչի տոն․ Նոր Վարագավանք․ Բագրատ Սրբազանի քարոզը
Մեր երկիրը Խաչի երկիր է:
… Տավուշի մեր սահմանապահ ժողովրդից, Խաչափայտի Սուրբ մասունքով ողջույն եմ հղում Գանձասարի Սուրբ բարձունքին, Հովհաննես Մկրտչի մասունքներին:
․․․ Մեր Աստվածը խաղաղության Աստված է, բայց միևնույն ժամանակ պատերազմի Աստված է։ Պատերազմի Աստված է հենց այդ խաղաղության հաստատման համար:
… Ես այս խորանից խաղաղության կոչ եմ անում՝ հաղթանակի գնով խաղաղության կոչ:
Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան